Lietuvos istorijos institutas

Dorobek ustawodawczy sejmu grodzieńskiego 1784 roku wyróżniał się zakresem przeprowadzonych reform. W niespotykanej wcześniej skali ustawodawstwo to odnosiło się do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stało się to możliwe tylko dzięki wyjątkowej aktywności reprezentantów Litwy na tym sejmie, wykazujących też dążenie do osiągania kompromisu oraz unikania tak typowych wówczas podziałów politycznych. Doświadczenia z obrad sejmowych w 1784 roku niewątpliwie zostały wykorzystane przez reprezentację litewską w trakcie Sejmu Wielkiego lat 1788–1792. Wówczas, dzięki wykazywanej jednomyślności wobec najważniejszych problemów kraju, zdołano zabezpieczyć interesy Wielkiego Księstwa Litewskiego. To dążenie do prezentowania zgodnych postaw reprezentantów Litwy ujawniło się już w 1788 roku, gdy jednomyślnie poparto aukcję wojska. Zasadnicze jednak znaczenie miało jej stanowisko wobec Konstytucji 3 maja, którą Wielkie Księstwo Litewskie poparło w najszerszym zakresie, co ujawniło się już w momencie jej przyjmowania, jak też w wynikach tzw. referendum lutowego 1792 roku. Ta postawa reprezentantów Wielkiego Księstwa Litewskiego wpłynęła na kształt ustawodawstwa okołokonstytucyjnego z lat 1791–1792. W szczególności to prokonstytucyjne stanowisko reprezentacji Wielkiego Księstwa Litewskiego wpłynęło na przyjęcie przez

The Daugava River has been one of the most important traffic arteries in the Eastern Baltic region. The establishment of more than 30 hillforts alongside this river reflects the importance of this waterway. Most of these hillforts are understudied. Thus, the bigger picture regarding the hillforts’ inhabitation patterns, chronology, environment, and function(s) remain unknown. As such, the INHILLDAUGAR project seeks to systematically analyze the river’s landscape on a macro scale by combining palaeoenvironmental, archaeological, and linguistic studies. This article presents the genesis of the INHILLDAUGAR project and preliminary results from the 2022 and 2023 field campaigns.

In 1772, the first partition of the Polish-Lithuanian Commonwealth occurred. A few outraged English and French pamphleteers grabbed a pen to defend its cause. The same year, John Lind released his Letters Concerning the Present State of Poland. In 1773, Simon Linguet published his Considérations politiques et philosophiques, sur les affaires présentes du Nord, et plus particulièrement sur celles de Pologne. In 1775, the Marquis de Caraccioli released La Pologne telle qu’elle a été, telle qu’elle est, telle qu’elle sera. This article aims at defining how these authors’ reactions to the first dismemberment of the Commonwealth contributed to the nascence of public opinion in the last quarter of the 18th century, thus accelerating the advent of a shared sentiment of European membership. The study is intended as a contribution to our knowledge of the reception in European public opinion of the partition of Poland-Lithuania. The article encompasses: I) the emergence of public opinion in 18th-century Britain and France; II) Caraccioli, Linguet and Lind: three different personalities devoted to the same cause; III) combating prejudices: Restoring the truth on serfdom in the Commonwealth, and the dissidents affair; IV) ensuring support for a king struggling alone against hostile neighbouring powers.

This paper focuses on a unique Nortycken-type bronze battle-axe recently discovered as part of the Late Bronze Age hoard (Br D – Ha A1) at the site Olešná in Southern Bohemia. The battle-axe probably originates from the Eastern Baltic or Northern Poland, where similar artifacts are primarily dated to Period I-III of the Bronze Age. The possible role of this artifact in Southern Bohemia remains in question. The Nortycken-type battle-axe was likely imported over a considerable distance, but there is no evidence of a connection to local Bronze Age elites. The archaeological record does not indicate the presence of such elites in the region of Southern Bohemia (Czech Republic).

Freshwater shells appear repeatedly in animal bone assemblages at Late Bronze Age settlements. This is not only the case in the inland, but also in regions fairly close to the Baltic Sea shore. Significant amounts of freshwater mussels are known especially from Polish and Northeastern German fortified settlements as well as in the Lithuanian lowlands. Several large shell finds from Late Bronze Age fortified settlements in these regions have been published recently, shedding new light on the use of aquatic resources. The majority of the freshwater mussels found belong to the Unio type, whose occurrence is particularly common in contexts of the Lusatian culture. Apparently, these mussels were intentionally selected for certain purposes. However, new excavations in Lithuania show that these selection processes can be observed over a much larger area than previously assumed. This article aims to present a brief overview of freshwater mussel gathering and consumption, analyzing such behavior in a wider context, with a focus on the consumption of mussels by Late Bronze Age communities in specific regions of Northeastern Europe. The significance of mussels as a resource is placed in a larger spatial context based on analogue finds.

Artykuł dotyczy sejmików powiatowych za panowania Augusta III. Ujawniono dokładną liczbę zerwanych sejmików według powiatów z całego Księstwa oraz dokładną liczbę wybranych posłów z każdego sejmiku powiatowego. Dokładnie określona została reprezentacja poselska od sejmików powiatowych Wielkiego Księstwa Litewskiego do sejmu Rzeczypospolitej (kryterium – wybór dokonany ponad 3 razy). Wydzielono liderów według liczby wyborów wśród tej reprezentacji i powiązania ich z konkretnymi sejmikami. Ustalono także rody, których przedstawiciele ponad trzykrotnie byli wybierani na posłów oraz ich powiązania z sejmikami poszczególnych powiatów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zidentyfikowana została grupa posłów, którzy reprezentowali rodziny magnackie Radziwiłłów, Sapiehów, Massalskich, Ogińskich, Pociejów i Sołohubów. Sporządzono przybliżoną listę dyrektorów sejmików i ustalono ich powiązania z wybranymi posłami, pełnionymi urzędami i sejmikami konkretnych powiatów. Na podstawie instrukcji poselskich przeanalizowano stosunek sejmików powiatowych do funkcjonowania systemu parlamentarnego.

Sadly, a great and famous Lithuanian archaeologist, Dr. Rimutė-Jablonskytė Rimantienė, passed away on July 4, 2023, aged 102. Her legacy is defined by an endless love of archaeology and a philosophical attitude, which encourages us to rethink the meaning of archaeology in these troubled times. Rimantienė underwent good and bad phases during her long life.