Lietuvos istorijos institutas

In Catholic canon law, the terms used to refer to the sexual disorders causing difficulties in marriage were “impotence” (Lat. impotentia) or “frigidity” (Lat. frigiditas). These terms, although not gendered, were nevertheless most often used to describe men’s physiological problems. In the Catholic consistories of the Grand Duchy of Lithuania, impotence-related cases were perhaps the rarest category of all marital litigation. In the surviving sources of the seventeenth-eighteenth-century ecclesiastical courts, it was possible to find data on ten such cases, of which seven were examined. Due to the scarcity and chronological inconsistency of the data drawing generalising conclusions is problematic, nonetheless, it is possible to observe certain trends and to reveal aspects that are relevant from the point of view of micro-history.All bar one of the cases involved male impotence, and five out of seven resulted in the decisions declaring the marriages null and void. The analysis of case materials clearly reveals an aspect of publicity characteristic of this type of cases that had evolved in canon law since the Middle Ages, namely, third-party inspections. It was the expert insights of women or doctors that had a decisive influence on the decisions on whether to annul the marriage or to order the spouses to stay in it. This rather unwanted limelight may have precluded many of the cases from ever reaching the courts.

Wdowieństwo w Rzeczypospolitej Obojga Narodów XVII i XVIII wieku dla magnatek z jednej strony wiązało się z ryzykiem utraty majątku, z drugiej stanowiło pośrednią drogę samorealizacji między małżeństwem a klasztorem. Ojcowie Towarzystwa Jezusowego utrzymywali ścisłe relacje z wdowami, zapewniając im opiekę duchowną. Pełnili przy tym swoistą funkcję kontroli społecznej z ramienia Kościoła katolickiego. Starania jezuitów o przychylność wdów w celu zagarnięcia ich majątku i nakłonienia ich synów do wstąpienia do zakonu podkreślali nawet tacy autorzy, którzy nie przejawiali chęci polemizowania z Towarzystwem Jezusowym, jak np. Jędrzej Kitowicz. Celem artykułu jest określenie funkcji i roli jezuitów w życiu wdów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

The Council of Trent established that all convents had to adhere to strict enclosure. Western historiography notes that this Tridentine decree met with resistance in many countries and was only partially implemented. The article deals with the case of the Bernardine convent in Kaunas, which existed from the end of the sixteenth century until 1864. The Bernadine nuns of Kaunas followed the Rule of the Third Order of St Francis, which was adapted for the Bernardine monasteries of the Grand Duchy of Lithuania and printed in 1740. It placed great emphasis on enclosure, poverty, and communality and foresaw severe physical punishment for transgressions. In practical life, however, this did not stop the development of distinctive customs in the Bernardine convent of Kaunas. Occasional visitations (1767, 1781) or the nuns’ letters to the bishop showed that the convent was in violation of enclosure and poverty and that there was no fence separating the enclosed part of the nuns’ living quarters from the folwark. The Bernadine nuns of Kaunas had their own understanding of enclosure and poverty: they interacted

Artykuł jest poświęcony poetyckiemu utworowi pochwalnemu wydanemu z okazji zaślubin wojewodzianki wileńskiej księżnej Karoliny Katarzyny Radziwiłłówny (1740–1778) ze starostą chełmskim Stanisławem Rzewuskim (1737–1786). Utwór zatytułowany „Rozprawa Litwy z Polską...” napisany „imieniem Collegium Nieświeskiego” został wydany w 1758 roku w drukarni akademickiej w Wilnie. Dotychczas nie doczekał się szczegółowej analizy w literaturze przedmiotu. Druk został opatrzony ryciną przedstawiającą dwupolowy herb, symbolizujący połączenie dwóch rodów – Radziwiłłów i Rzewuskich. Fabuła utworu jest wzorowana na Iliadzie Homera i została zbudowana w postaci konfliktu Litwy z Polską o księżnę Karolinę Katarzynę, którą Rzewuski zabiera Litwie, podobnie jak Parys porwał Helenę. Artykuł przedstawia analizę utworu zasługującego na uwagę ze względu na fabułę zbudowaną w postaci konfliktu Wielkiego Księstwa Litewskiego z Koroną, przytoczenie postaci mitologii rzymskiej i greckiej, występujące opisy. Nieświeża oraz posiadłości Rzewuskich, liczne nazwy geograficzne: Wawel, Kraków, Wiedeń, Dniestr, Wilia i inne. Ślub Radziwiłłówny z Rzewuskim został zaprezentowany jako związek równych sobie sławą i honorem osób, jako unia dwóch narodów, która ma wzmocnić potęgę militarną państwa.