Stolica Apostolska a Kodeks Zamoyskiego – Refleksje Nuncjusza Archettiego na marginesie sporu o reformę Rzeczypospolitej w latach 1778–1780
Volume 9 (2023): Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė Parlamentarizmas. Konstitucija. Visuomenė, pp. 129–144
Pub. online: 30 December 2023
Type: Article
Open Access
Published
30 December 2023
30 December 2023
Abstract
Projekt Zbioru praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego był najważniejszym przejawem reformatorskich dążeń dworu królewskiego przed Sejmem Czteroletnim. Po pierwszych negatywnych reakcjach szlachty, wyrażonych na sejmie 1778 roku, został definitywnie odrzucony na sejmie w roku 1780. W historiografii XIX i XX wieku szczegółowo przeanalizowano znaczenie reform proponowanych przez Zamoyskiego oraz przyczyny odrzucenia Kodeksu, w tym udział nuncjusza apostolskiego w mobilizowaniu opozycji. Giovanni Andrea Archetti zdobył wykształcenie prawnicze pod koniec pontyfikatu Benedykta XIV, miał też wiedzę, a nawet osobiste doświadczenie w kwestii reform państwowo-kościelnych ówczesnej Europy. Jego akcja przeciwko Kodeksowi zbiegła się w czasie z odwołaniem swych tez przez biskupa
Nicolasa von Hontheima, znanego pod pseudonimem Justinius Febronius. Było to dodatkową motywacją w opozycji przeciwko innowacjom zapisanym w projekcie Zbioru praw sądowych.