XVIII amžiaus studijos / The Eighteenth Century Studies

Tekst ukazuje obchody z okazji uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 roku oraz rocznicy tego wydarzenia, organizowane przez szkoły Wielkiego Księstwa Litewskiego. Uroczystości te treścią i formą nie odbiegały od obchodów organizowanych w szkołach Korony Polskiej. Ważną rolę odgrywała Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego na czele z rektorem Marcinem Poczobutem, który z końcem czerwca 1791 roku rozesłał do sobie podległych placówek list okólny, zalecający zorganizowanie obchodów poświęconych uchwaleniu Konstytucji. Nakazał w nim, aby w uroczystościach wzięło udział szerokie grono zaproszonych gości, a w kazaniach i mowach omawiano treść dokumentu. Najważniejszą formą obchodów były nabożeństwa religijne, msze wotywne z odśpiewaniem Te Deum oraz mowy wygłaszane przez profesorów i niekiedy uczniów. W kazaniach i oracjach głoszono pochwałę Ustawy Rządowej, jej twórców, a przede wszystkim króla Stanisława Augusta. W niektórych szkołach obchody uświetniały widowiska. Organizowano przede wszystkim parady i pokazy wojskowej musztry uczniów ubranych w mundury wojewódzkie lub – jak np. w Wilnie – kawalerii narodowej. Przygotowywano programy artystyczne, deklamacje i śpiewy. Okazałość tych wydarzeń zależna była nie tylko od możliwości organizacyjnych kadry profesorskiej danej szkoły, ale także od czasu przeznaczonego na przygotowanie. Duże trudności były w roku 1791, kiedy to list okólny wysłano z Wilna 28 czerwca, a cztery tygodnie później kończył się rok szkolny.