Lietuvos istorijos institutas

Po utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej w 1773 roku nauczyciele zakonni, w tym jezuici, przechodzili pod zwierzchność świeckiej władzy oświatowej. W miarę upływu czasu stopniowo zastępowani byli przez nauczycieli świeckich, wykształconych w szkołach głównych, Koronnej w Krakowie oraz Litewskiej w Wilnie. Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule jest praca pochodzących z Litwy nauczycieli szkół średnich na terenie Wydziałów Wołyńskiego i Ukraińskiego. Byli to bracia: eksjezuita Marcin Ancypa i nauczyciel świecki, Feliks Ancypa. W artykule ukazano przede wszystkim postrzeganie obu braci w środowisku zawodowym, a także ocenę ich pracy zarówno przez współpracowników, jak i przez zwierzchników. Praca obydwu braci wywoływała cały szereg konfliktów i napięć w szkołach. Brak akceptacji dla nauczycieli świeckich ze strony ks. Marcina Ancypy powodował zatargi, dla których załagodzenia stosowano kolejne przeniesienia go do innych szkół. Fakt zaś pozostawania w związku małżeńskim jego brata Feliksa Ancypy był powodem, dla którego władze sugerowały jego odejście ze stanu akademickiego.